مرکز فوق تخصصی درمان ناباروری
امروزه با پیشرفت علم پزشکی و فناوری، درمان مشکلات باروری با موفقیت بیشتری نسبت به قبل انجام می‌شود. درمان‌های دارویی در کنار روش‌های کمک‌باروری این شانس را برای بسیاری از زنان و مردان ایجاد کرده است که با وجود مشکلات باروری بتوانند باردار شوند
روش‌های متداول درمان ناباروری
برای درمان ناباروری با توجه به علت اصلی ناباروری، گزینه‌های متفاوتی وجود دارد. درمان‌ها معمولاً با روش‌هایی که ریسک تهاجمی کمتر دارد شروع می‌شود و در صورت نتیجه نگرفتن سایر روش‌ها مورد استفاده قرار می‌گیرد. پزشک با بررسی آزمایش‌های ناباروری زوج، مشورت لازم را برای انتخاب بهترین روش درمانی در اختیار فرد قرار خواهد داد. بعضی از روش‌های کم‌تهاجم‌تر تا تهاجمی‌ترین درمان‌ها به شکل خلاصه در زیر معرفی شده است:
درمان‌های دارویی: در مواردی که اختلال در تعادل هورمونی یا کاهش ذخیرۀ هورمونی باعث ناباروری باشد، معمولاً از درمان دارویی برای بهبود باروری استفاده خواهد شد. مصرف داروهای باروری می‌تواند سیستم تولیدمثل زن و مرد را در مسیر عملکرد درستی قرار دهد. حتی در مواردی که ناباروری با علت نامشخص تشخیص داده شده باشد، مصرف داروها ممکن است به بارداری طبیعی فرد کمک کند.
تلقیح داخل رحمی اسپرم یا iui: اگر اسپرم مرد برای رسیدن به تخمک تنها نیاز به کمی کمک دارد، قرار دادن نمونۀ اسپرم درون رحم در زمان مناسب می‌تواند شانس باردار شدن فرد را بهبود بخشد. به این روش، تلقیح داخل رحمی اسپرم یا iui می‌گویند. در مواردی که اسپرم توان رسیدن به تخمک را ندارد، معمولاً این روش پیشنهاد می‌شود. در این روش، نمونۀ اسپرم مرد توسط ابزاری از طریق واژن زن به داخل رحم وارد می‌شود. این روش را می‌توان با استفاده از داروهای باروری برای تحریک تخمک‌گذاری یا بدون آنها انجام داد.
جراحی: در مواردی که لوله‌های رحم مسدود شده باشد یا زن دچار عارضه‌های آندومتریوز، فیبروئید، مشکلات آناتومیک اندام‌های تناسلی یا کیست تخمدان باشد، پزشک با عمل جراحی لاپاراسکوپی یا یک عمل وسیع شکمی می‌تواند مشکل باروری را دقیق‌تر تشخیص دهد و همچنین مشکل را هنگام عمل با باز کردن لولۀ رحم یا با خارج کردن بافت برطرف کند.
روش‌های کمک‌باروری (art): اگر مشکل باروری ناشی از تعداد کم اسپرم‌ها یا لوله‌های رحمی مسدود شده یا عوامل دیگری مانع پیوند تخمک و اسپرم شده است و درمان‌های دیگر سودمند نبوده‌اند، پزشک ممکن است یک روش پیشرفته و مدرن‌تر را توصیه کند که در آن تخمک و اسپرم یا تخمک لقاح‌یافته که همان رویان است، در خارج از بدن رشد می‌کند. لقاح خارج از رحم یا ivfیکی از متداول‌ترین روش‌های کمک‌باروری است که معمولاً برای همۀ افراد دارای مشکلات ناباروری مورد استفاده قرار می‌گیرد. در برخی تکنیک‌های ivf، از یک تکنیک به نام میکرواینجکشن (icsi)برای لقاح تخمک و اسپرم استفاده می‌شود که درآن اسپرم به داخل تخمک تزریق خواهد شد.
در موارد معدود، پزشک ممکن است از روش‌هایی مانند gift یا zift برای کمک به باروری استفاده کند. همچنین ممکن است سن یا عملکرد تخمدان، فرد را نیازمند استفاده از یک تخمک اهداییکند. درصورتی‌که رحم مشکل داشته باشد یا بارداری سلامت را به خطر بیندازد، فرد می‌تواند برای صاحب فرزند شدن از رحم جایگزین یا اجاره‌ای نیز استفاده کند.
هزینه‌های درمان ناباروری
درمان ناباروری ارزان نیست. این هزینه بسته به روش مورد استفاده و مقدار داروی مورد نیاز و محل زندگی زن برای دوره‌های متعدد درمان متفاوت است. در حال حاضر در ایران، بیشتر بیمه‌های درمانی همه‌گیر، انجام درمان‌های باروری را پوشش نمی‌دهد. اگر بیمۀ درمانی یا بیمۀ تکمیلی شما تمام هزینه‌ها را پوشش ندهد، باید تمام یا بخشی از هزینه را خودتان پرداخت کنید. هزینه‌های درمان شامل هزینۀ آزمایش‌ها، داروهای مصرفی و همچنین اقدامات پزشکی است که برای درمان انجام می‌شود. بنابراین بهتر است پیش از انتخاب روش درمانی، اطلاعات کافی را از پزشک خود در مورد هزینه‌های آن روش و نحوۀ پوشش بیمۀ درمانی خود کسب کنید. هزینه‌های درمان ناباروری در کلینیک‌ها و بیمارستان‌های مختلف نیز متفاوت است. پس قبل از انتخاب روش و محل درمان، به طور دقیق هزینه‌های آن را بررسی کنید و آمادگی لازم را برای شروع درمان داشته باشید.
هیچ‌کدام از روش‌های درمان ناباروری، تضمین‌کنندۀ باروری نیست. به همین دلیل، ممکن است هزینۀ انجام‌شده منجر به نتیجۀ مورد نظر نشود و نیاز به تکرار بخش یا تمام فرایند درمان یا انتخاب روش درمانی متفاوتی باشد. توجه کنید تکرار روش‌های درمانی، شانس و تغییر آن، احتمال بارداری شما را افزایش می‌دهد. به همین دلیل، یک بار موفقیت‌آمیز نبودن درمان نباید باعث دلسردی شما شود. پزشک ممکن است پیشنهاد کند پس از سه بار امتحان یک روش درمانی، روش دیگری را امتحان کنید، زیرا بسیاری از متخصصان بر این باورند که روش درمانی‌ای که پس از سه دوره موفقیت‌آمیز نیست، در نهایت احتمال کمتری برای به نتیجه رسیدن دارد.
میزان موفقیت روش‌های درمان ناباروری
احتمال موفقیت درمان ناباروری به عوامل زیادی مانند سن، تشخیص دقیق علت و کیفیت خدمات درمانی ارائه‌شده وابسته است. با این حال و بر اساس آمار، شانس موفقیت در درمان مشکلات ناباروری، قابل قبول و امیدوارکننده است. برای بسیاری از زنانی که مشکل بارداری دارند، داروی کلومیفن‌سیترات تجویز می‌شود که یک داروی باروری خوراکی برای تحریک تخمک‌گذاری است. حدود ۳۵ درصد از این زنان که کلومیفن‌سیترات مصرف می‌کنند، در طول درمان و معمولاً بین سه تا شش دوره، موفق به بارداری می‌شوند. همچنین در روش iui، در صورت استفادۀ همزمان از داروهای باروری برای تحریک تخمک‌گذاری، شانس بارداری، ۱۰ تا ۲۰ درصد در هر دورۀ درمان افزایش پیدا می‌کند.
شانس موفقیت در روش ivf برای زنان ۳۴ ساله و کمتر، نسبت به سایر روش‌ها افزایش پیدا کرده است و به حدود ۵۰ درصد در هر دوره می‌رسد. در زنان ۳۵ تا ۳۷ سال، شانس موفقیت حدود ۱۰ درصد نسبت به زنان با سن کمتر، کاهش پیدا می‌کند. اگرچه برای زنان در سن‌های بالای ۴۰ سال، شانس موفقیت درمان ناباروری کاهش پیدا می‌کند، اما هنوز این شانس وجود دارد. برای این افراد با استفاده از تخمک اهدایی شانس بارداری به میزان بسیار زیادی افزایش پیدا می‌کند.
ایجاد برخی تغییرات در سبک زندگی زن و مرد مانند ترک سیگار، محدود کردن مصرف نوشیدنی‌های حاوی کافئین مثل قهوه، مصرف نکردن نوشیدنی‌های حاوی الکل، بهبود رژیم غذایی و کاهش وزن در صورت نیاز می‌تواند تا حد زیادی شانس فرد برای بارداری را افزایش دهد.اضطراب و نگرانی نیز می‌تواند یکی از عواملی باشد که در شدیدتر شدن مشکل ناباروری و ناموفق بودن درمان‌ها تأثیرگذار باشد. بهتر است در طول درمان، اضطراب را از خود دور کنید، با دوستان یا گروهی از افرادی که در حال درمان ناباروری خود هستند ارتباط داشته باشید و با آنها صحبت کنید. همچنین سعی کنید مشکلات و نگرانی‌های خود را با پزشکتان در میان بگذارید. این کارها می‌تواند بخشی از نگرانی‌ها و دغدغه‌های شما را کم کند. در دروه‌ای که تحت درمان قرار می‌گیرید، آمار و ارقام متعدد و متفاوتی در مورد همه چیز، از احتمال بارداری دوقلویی تا احتمال حاملگی خارج رحمهنگام درمان را می‌شنوید، بهتر است تمرکز خود را بر فرایند درمان قرار دهید و به پزشک خود اطمینان داشته باشید.